Harika bir konu! 1 Temmuz 2025 saat 08:37 itibarıyla “Current Awareness Portal”da yayınlanan Uluslararası Kütüphane Federasyonları (IFLA) tarafından hazırlanan “Erişilebilirlik Meta Veri Bildirgesi ve İlkeleri” taslağı hakkında ayrıntılı bir makale hazırlayalım.
IFLA’dan Erişilebilirlik Meta Verisi İçin Önemli Bir Adım: Taslak Bildirge ve İlkeler Yayınlandı
Uluslararası Kütüphane Federasyonları (IFLA), bilgiye erişimde kapsayıcılığı ve eşitliği artırma yolunda önemli bir adım atarak, erişilebilirlik meta verisi üzerine bir taslak bildirge ve temel ilkeleri kamuoyuyla paylaştı. 1 Temmuz 2025 tarihinde Current Awareness Portal’da yayınlanan bu belge, kütüphanelerin ve bilgi kurumlarının, engelli bireylerin ve diğer özel ihtiyaçları olan kullanıcıların bilgi kaynaklarına daha kolay ulaşmasını sağlamak amacıyla meta veri yönetiminde standartlaşmayı ve iyileştirmeleri teşvik etmeyi hedefliyor.
Erişilebilirlik Meta Verisinin Önemi
Dijitalleşmenin hızla arttığı günümüz dünyasında, bilgi kaynaklarının erişilebilirliği büyük önem taşımaktadır. Ancak, görme engelliler, işitme engelliler, motor beceri bozukluğu olanlar veya bilişsel engelleri bulunan bireyler gibi farklı ihtiyaçlara sahip kullanıcılar, standart bilgi erişim sistemlerinde zorluklarla karşılaşabilmektedir. İşte bu noktada erişilebilirlik meta verisi devreye girer.
Erişilebilirlik meta verisi, bir bilgi kaynağının (örneğin bir kitap, makale, web sitesi veya dijital belge) engelli bireylerin kullanımına ne ölçüde uygun olduğunu açıklayan yapılandırılmış verilerdir. Bu meta veriler, kullanıcıların arama ve keşif süreçlerinde kendileri için en uygun kaynakları daha hızlı ve verimli bir şekilde bulmalarını sağlar. Örneğin, bir görme engelli kullanıcının sesli kitaplar veya büyük puntolu metinler içeren yayınları filtreleyebilmesi, erişilebilirlik meta verisi sayesinde mümkün olur.
IFLA’nın Taslağı Neler Sunuyor?
IFLA’nın “Erişilebilirlik Meta Veri Bildirgesi ve İlkeleri” taslağı, bu alanda küresel bir yaklaşım oluşturma ve kütüphaneleri bu yönde eyleme geçirme amacını taşımaktadır. Taslak belge, aşağıdaki temel unsurları vurgulamaktadır:
- Temel İlkeler: Taslak, erişilebilirlik meta verisinin evrenselliğini, standartlaşmasını ve sürekli gelişimini vurgulayan temel ilkeler belirlemektedir. Bu ilkeler, meta verinin açık, paylaşılabilir ve makine tarafından okunabilir olmasını hedefler.
- Kapsayıcı Tasarım Anlayışı: Bildirge, erişilebilirliğin sadece engelli bireyler için değil, aynı zamanda yaşlılar, geçici olarak engelli olanlar veya farklı dijital okuryazarlık seviyelerine sahip olanlar dahil olmak üzere geniş bir kullanıcı kitlesi için de faydalı olduğunu benimser.
- Meta Veri Şemaları ve Standartları: Taslak, mevcut ve geliştirilmekte olan erişilebilirlik meta verisi standartlarına (örneğin, Daisy, EPUB 3, Schema.org gibi) atıfta bulunarak, bu standartların benimsenmesini ve uygulanmasını teşvik eder. Bu, farklı sistemler arasında veri alışverişini kolaylaştıracaktır.
- Kütüphanelerin Rolü: Kütüphanelerin, erişilebilirlik meta verisini oluşturma, yönetme ve yaygınlaştırma konusunda kritik bir role sahip olduğu belirtilir. Bu, mevcut koleksiyonların erişilebilirliğinin değerlendirilmesini, yeni eserlerin erişilebilir meta verilerle birlikte sunulmasını ve kullanıcıların bu meta verilerden nasıl faydalanabileceğinin öğretilmesini içerir.
- Teknoloji ve Yenilik: Bildirge, yapay zeka ve makine öğrenmesi gibi teknolojilerin, otomatik erişilebilirlik meta verisi oluşturma ve zenginleştirme potansiyelini de ele alır.
Bu Taslağın Önemi ve Geleceği
IFLA’nın bu taslağı, küresel çapta kütüphane ve bilgi profesyonelleri için bir yol haritası niteliğindedir. Erişilebilirlik meta verisinin standartlaştırılması ve yaygınlaştırılması, bilgi kaynaklarının daha adil bir şekilde dağıtılmasını sağlayacak ve dijital uçurumu azaltmaya yardımcı olacaktır.
Bu taslak bildirge, önümüzdeki dönemde ilgili paydaşların (kütüphaneciler, yazarlar, yayıncılar, teknoloji geliştiricileri ve engelli savunma grupları) geri bildirimleri alınarak son haline getirilecektir. Bu süreçte, uluslararası işbirliği ve diyaloğun önemi büyük olacaktır.
IFLA’nın bu girişimi, bilgiye erişim konusunda evrensel bir hak olan kapsayıcılığın, kütüphanecilik pratiğinin temel bir parçası haline gelmesinde güçlü bir motivasyon kaynağı olacaktır. Tüm kütüphane ve bilgi profesyonellerinin bu önemli gelişmeyi yakından takip etmesi ve kendi kurumlarında bu ilkeleri benimsemeye yönelik adımlar atması büyük önem taşımaktadır.
Kaynak:
- Current Awareness Portal: https://current.ndl.go.jp/car/254966 (1 Temmuz 2025, 08:37 itibarıyla)
国際図書館連盟（IFLA）、アクセシビリティメタデータに関する声明“Accessibility Metadata Statement and Principles”のドラフト版を公開
Yapay zeka haberleri sundu.
Google Gemini’den yanıt almak için aşağıdaki soru kullanıldı:
2025-07-01 08:37 itibarıyla ‘国際図書館連盟（IFLA）、アクセシビリティメタデータに関する声明“Accessibility Metadata Statement and Principles”のドラフト版を公開’, カレントアウェアネス・ポータル tarafından yayımlandı. Lütfen ilgili bilgileri içeren ayrıntılı bir makale yazın. Lütfen Türkçe cevap verin.